Manuel de Falla

|faksymile = |opis faksymile = |commons = Category:Manuel de Falla |www = }} Manuel de Falla (ur. 23 listopada 1876 w Kadyksie, zm. 14 listopada 1946 w Argentynie) – jeden z najwybitniejszych kompozytorów hiszpańskich. Przedstawiciel kierunku narodowego, impresjonizmu i neoklasycyzmu.

Pierwszym nauczycielem muzyki de Falli była jego własna matka, która uczyła go gry na fortepianie, a później studiował kompozycję u Felipe Pedrella. W pierwszym okresie twórczość de Falli pozostawała w późnoromantycznym nurcie muzyki narodowej – hiszpańskiej, głównie andaluzyjskiej. Z tego okresu pochodzi szereg kompozycji orkiestrowych i fortepianowych, takich jak Serenada na fortepian G.22 1901, Mazurek w c-moll G.11 1899, Kaprys waloński G.15 1900, Serenada andaluzyjska G.13 1900, Allegro koncertowe G.29 1903-1904.

Drugi okres w twórczości kompozytora rozpoczął się w 1907 wraz z podjęciem studiów muzycznych w Paryżu. Tam zapoznawał się z twórczością impresjonistów Claude’a Debussy’ego i Maurice’a Ravela, która stała się jego wielką inspiracją na nadchodzące lata. Łącząc impresjonistyczną wrażliwość z iberyjską żywiołowością, tworzył dzieła, które przysparzały mu największej sławy: balet ''El Amor brujo'' (1915–1917) oraz ''El Sombrero de tres picos'' (1917–1919) i ''Noce w ogrodach Hiszpanii'' (1909–1916). Od 1920 de Falla zmieniał swój muzyczny styl, kierując się w stronę neoklasycyzmu. Z tego okresu pochodzi m.in. Koncert klawesynowy skomponowany dla Wandy Landowskiej i sceniczne dzieło ''El Retablo de Maese Pedro'' (1923). W 1926 de Falla wycofał się z czynnego życia muzycznego, a w 1939 emigrował do Ameryki Południowej. Przebywając w swym argentyńskim zaciszu, komponował nieukończoną kantatę ''Atlantida''.

13 lipca 1940 został odznaczony hiszpańskim Krzyżem Wielkim Orderu Alfonsa X Mądrego, wcześniej 29 marca 1929 wyróżniony został Orderem Alfonsa XII, a 14 marca 1928 otrzymał francuską Legię Honorową.

{| border="1" style="float:right;margin-left:30px" |- ! colspan="2"| Dorobek kompozytorski |- ! style="background-color:#f3f3ff"| Rodzaj twórczości ! style="background-color:#f3f3ff"| Liczba dzieł |- | colspan="2" style="text-align:center;background-color:#f3f3f3"| Muzyka wokalna |- | Pieśni ||align="center"| 13 |- | Muzyka chóralna ||align="center"| 4 |- | colspan="2" style="text-align:center;background-color:#f3f3f3"| Muzyka instrumentalna |- | Symfonie ||align="center"| |- | Koncert ||align="center"| 2 |- | Muzyka kameralna | align="center"| 10 |- | Inne formy orkiestralne ||align="center"| 10 |- | Opery ||align="center"| 6 |- | Balety ||align="center"| 3 |- | Utwory na fortepian ||align="center"| 13 |- ! style="background-color:#f3f3ff;"| RAZEM | style="background-color:#f3f3ff;text-align:center"| 64 |}

{| border="1" |- ! colspan="3"| Dzieła kompozytorskie |- ! style="background-color:#f3f3ff"| Lata pracy ! style="background-color:#f3f3ff"| Tytuł dzieła ! style="background-color:#f3f3ff"| Forma muzyczna |- | align="center"| 1896 || ''Nocturno'', G. 3 | Miniatura fortepianowa |- | align="center"| 1897 || ''Melodia'', G. 4 | Duet na wiolonczelę i fortepian |- | align="center"| 1898 | Utwór na wiolonczelę i fortepian G. 7 | Duet na wiolonczelę i fortepian |- | align="center"| 1898 || ''Romanza'', G. 6 | Duet na wiolonczelę i fortepian |- | align="center"| 1898 -1899 | ''Moreya, for flute & piano quartet'', G. 9 | Utwór kameralny |- | align="center"| 1898 -1899 || Kwartet fortepianowy G-dur, G. 8 | Kwartet fortepianowy |- | align="center"| 1899 || Mazurek c-moll, G. 11 | Mazurek na fortepian |- | align="center"| 1899 || ''Serenata andaluza'', G. 12 | Duet na skrzypce i fortepian |- | align="center"| 1900 || ''Preludios'', G. 16 | Utwór na głos i fortepian |- | align="center"| 1900 | ''Rima – Dios mio, que solos se quedan los muertos!'', G. 20 | Utwór na głos i

fortepian |- | align="center"| 1900 || ''Rima – Olas gigantes'', G. 19 | Utwór na głos i fortepian |- | align="center"| 1900 || ''Vals Capricho'', G. 15 | kaprys na fortepian |- | align="center"| 1900 || ''Pasacalle torero'', G. 18 | Fuga |- | align="center"| 1900 || ''Serenata andaluza'', G. 13 | Serenada fortepianowa |- | align="center"| 1900 || ''La Juana y la Patra'', G. 17 | Operetka |- | align="center"| 1901 || ''Serenata'', G. 22 | Miniatura fortepianowa |- | align="center"| 1901 || ''Obras desconocidas'' (3) | Miniatura fortepianowa |- | align="center"| 1902 || ''Los Amores de la inés'', G. 26 | Operetka |- | align="center"| 1902 -1903 || ''Tus ojillos negros'', G. 28 | Utwór na głos i fortepian |- | align="center"| 1903 || Kwartet smyczkowy, G. 30 | Kwartet smyczkowy |- | align="center"| 1904 | ''Cantares de Nochebuena'' 9 pieśni, G. 34 | Zbior pieśni na głos i

fortepian |- | align="center"| 1905 -1913 || ''La Vida breve'', G. 35/39 | Opera |- | align="center"| 1906 -1909 | Cztery miniatury hiszpańskie, G. 37 | Miniatura fortepianowa |- | align="center"| 1908 | ''Con afectos de jubileo y Gozo'', G. 36 | Utwór wokalny a cappella |- | align="center"| 1909 -1910 || ''Mélodies'' 3, G. 37 | Utwór na głos i fortepian |- | align="center"| 1909 -1916 || Noce w ogrodach Hiszpanii, G. 49 | Koncert fortepianowy |- | align="center"| 1914 || ''Soleá'', G. 41 | Utwór na głos i gitarę |- | align="center"| 1914 || ''Oracion de las madres'', G. 42 | Utwór na głos i fortepian |- | align="center"| 1914 || ''El Amor brujo'' | Utwór orkiestralny |- | align="center"| 1914 || 7 pieśni hiszpańskich, G. 40 | Zbior pieśni na głos i fortepian |- | align="center"| 1915 || ''El pan de ronda'' G. 47 | Utwór na głos i fortepian |- | align="center"| 1915 || ''El Amor brujo'', G. 48 | Utwór na głosy i orkiestrę |- | align="center"| 1915 -1917 || ''El Amor brujo'', G. 44/68 | Balet |- | align="center"| 1915 -1926 || ''El Amor brujo'', G. 48 | Sekstet smyczkowy |- | align="center"| 1916 -1917 | ''El Corregidor y la molinera'', G. 50 | Balet |- | align="center"| 1916 -1917 || ''El Amor brujo'', G. 48 | Suita na orkiestrę |- | align="center"| 1917 || ''El Amor brujo'', G. 48 | Utwór orkiestralny |- | align="center"| 1917 -1919 | ''El Sombrero de tres picos'', G. 53 | Balet |- | align="center"| 1918 | ''Fuego Fátuo'', oparte na motywach Chopina (niedokończone), G. 52 | Opera |- | align="center"| 1919 || ''Fantasía Baetica'', G. 55 | Fantazja na fortepian |- | align="center"| 1919 -1923 | ''El Retablo de Maese Pedro'', G. 65 | Operetka lalkowa |- | align="center"| 1920 | ''Homenaje pour Le tombeau de Claude Debussy'', G. 56 | Utwór na gitarę |- | align="center"| 1921 | ''Fanfare pour une fête'', G. 61 | Utwór na orkiestrę dętą |- | align="center"| 1921 | ''El Sombrero de tres picos'', Suita No.1, G. 58 | Suita na orkiestrę |- | align="center"| 1921 | ''El Sombrero de tres picos'', Suita No.2, G. 59 | Suita na orkiestrę |- | align="center"| 1922 | ''Misterio de los Reyes Magos'', G. 64 | Utwór orkiestralny |- | align="center"| 1923 -1926 || Koncert na klawesyn, G. 71 | Koncert klawesynowy |- | align="center"| 1924 || ''Psyché'', G. 67 | Utwór na głosy i zespół instrumentalny |- | align="center"| 1926 || ''Suite Populaire Espagnole'' | Suita fortepianowa |- | align="center"| 1927 | ''El Gran teatro del mundo'', G. 73 | Utwór orkiestralny |- | align="center"| 1927 || ''Soneto a Córdoba'', G. 72 | Utwór na głos i fortepian |- | align="center"| 1927 -1946 | ''Atlántida, scenic cantata'' (dokończona przez Halfftera w 1961, pop. 1976), G. 102 | Opera |- | align="center"| 1932 | ''Jesus ait'', chór dziecięcy, G. 77 | Motet |- | align="center"| 1933 | ''Balada de Mallorca'' (aranżacja Chopina Ballada No.2), G. 78 | Utwór wokalny a cappella |- | align="center"| 1934 | ''Fanfare sobre el nombre de E. F. Arbós'', G. 80 | Utwór instrumentalny |- | align="center"| 1935 | ''Pour le tombeau de Paul Dukas'', G. 83 | Miniatura fortepianowa |- | align="center"| 1935 | ''invocatio ad individuam Trinitatem'', G. 82 | Utwór wokalny a cappella |- | align="center"| 1938 -1939 || ''Homenajes'' | Suita na orkiestrę |- | align="center"| 1903 -1904 || ''Allegro de concierto'', G. 29 | Miniatura fortepianowa |} Źródło: Wikipedia